Nov 2017
Het is begin oktober. Het gaat niet lang meer duren voordat de olijfolieperserijen (frantoio) hun deuren gaan openen. En dat betekent dat we ons klaar kunnen gaan maken voor de pluk. Het gras om de olijfbomen is gemaaid en alle jonge scheuten onderaan de olijfbomen hebben we weggehaald zodat de netten onder de bomen gelegd kunnen worden. Ons countryhouse in zuid Umbrië is omringd door 727 olijfbomen. De helft kunnen we maar plukken want de olijfgaard was in erbarmelijke staat. Toen we hier in 2011 aankwamen was de olijfboomgaard namelijk volledig overwoekerd met bramen en De olijfboomgaard was volledig verwaarloosd. Er was 15 jaar geen onderhoud gepleegd. De olijfboomgaard had meer weg van een groot donker eng spookbos, met bomen van wel 12 meter hoog. De eerste 2 jaren zijn we bezig geweest om alle bramen en hedera uit de olijfbomen te verwijderen. Omdat we geen tractor of andere machines hebben, moest deze klus geklaard worden met slechts een hark en heggenschaar! Op youtube zie een filmpje van deze klus.
Daarna zijn we begonnen om de olijfbomen in te korten tot een normale hoogte. We hebben na 6 jaar 300 bomen gedaan. Echter, na 4 jaar gaat een olijfboom die zo is ingekort pas weer olijven geven. Maar de opbrengst is dan nog minimaal.
We kunnen ons de allereerst oogst nog goed herinneren. Tussen de bramen door konden we net genoeg olijfbomen vinden om olijven te kunnen plukken. We hadden net 6 kratten vol. In elke krat kan ongeveer 25 kilo, afhankelijk van de soort olijf die erin zit. En toen op naar de frantoio, de olijfolieperserij. Die laten de machine voor je draaien als je minimaal 150 kilo aanlevert. Indien je minder brengt dan gaan de olijven op de “grote hoop”. De olijven van alle kleinere olijfboertjes en particuliere gaan dan gezamenlijk door de machine en iedereen krijgt dan olijfolie mee, naar gelang het aantal kilo die je hebt gebracht.
Maar, wij waren natuurlijk dolgelukkig dat we de na 2 dagen plukken, 150 kilo gehaald hadden! We vonden het prachtig om te zien hoe onze olijven werden geperst tot een goudgroen goedje. Voor het eerst in ons leven gingen we naar huis met 22 liter olijfolie uit eigen olijfgaard!!! Oh, en dat smaakte!!! Heerlijk!
En langzaam werd de verwaarloosde olijfboomgaard weer in ere hersteld.
Elk jaar kunnen we meer olijfbomen plukken en is de opbrengst elk jaar een beetje meer.
Feit is wel dat ik het boerenbestaan danig heb onderschat. Ik dacht in het begin: oh leuk, een olijfboomgaard! Een paar bomen, even plukken, en dan lekkere olijfolie. Maar zo simpel is het niet. Er komt echt heel veel werk bij kijken. Allereerst moeten de bomen elk jaar gesnoeid worden. Dit om te zorgen dat er meer zon op de olijven komen, dat er geen sappen naar takken gaan met alleen blad maar naar de olijven en om te zorgen dat je ze makkelijker kan plukken. De trend van snoeien verandert ook om de zoveel jaar. Waren vroeger de olijfbomen hoog en vol, tegenwoordig worden ze laag gehouden en van binnen opengeknipt. Het zogenaamde wijnglas model. Daardoor kan de zon overal komen, iets waar de olijf dol op is.
Onze olijfboomgaard in 1975 aangelegd. Toentertijd was de trend om olijfbomen te snoeien als leilinden. De machines konden dan makkelijker door de olijfboomgaard voor het snoei en plukwerk maar ook om te ploegen, maaien en te bemesten. Inmiddels is die trend al lang verleden tijd. Hier in de omgeving zijn nog 2 olijfboomgaarden met olijfbomen gesnoeid als leilinden. (palmetto) Wij hebben er ook nog een stuk of 250. Nu wordt de olijfboom gesnoeid als vaso policonico.
Met het snoeien van de bomen zijn we meestal 2 tot 3 maanden zoet. Het is niet alleen het snoeien maar daarna moet het snoeiafval ook opgeruimd worden. Helaas mag dat hier nog steeds verbrand worden. Niet zo best voor het milieu en de gezondheid maar er is geen andere optie. Met het opstoken zijn we dan gemiddeld ook weer 3 weken bezig. Slepen met takken van beneden in de olijfboomgaard naar boven en andersom. Een mega klus. Maar, je valt er wel lekker van af ; )
En dan breekt het voorjaar aan. Olijfbomen zijn net wilgen. Waar je een wond maakt komt er een tak. En altijd op een plek waar je ze nou net niet hebben wilt! Dat betekent dat je het gehele jaar door met de snoeischaar door de olijfboomgaard trekt. Nieuwe, ongewenste scheuten afknippen, die de voeding voor de olijven wegnemen. In mei komt de bloesem in de olijfboom, hele kleine witte bloemetjes, en als je geluk hebt worden dat dan allemaal olijven.
Maar moedernatuur heeft altijd wel iets in petto. Zo worden natuurlijk niet alle bloemen bevrucht en kan een fikse regen- of hagelbui flinke schade aanrichten. Maar alle mini-olijfjes die dat dan hebben overleefd, zijn hun leven nog niet zeker. Olijfbomen zijn gevoelig voor ziektes, zeker op plaatsen waar vele voorkomen. Zo zijn er bacteriën, schimmels en insecten die schade aan de boom aanbrengen en je oogst of je bomen kunnen ruïneren. De olijfvlieg is wel de grootste vijand. Dit vliegje legt zijn eieren in de olijf en daardoor is deze niet meer te gebruiken. Twee jaar gelden was de gehele oogst mislukt door dit vliegje. Met name Umbrië en Toscane kampte toen met dit probleem. De oorzaak waren de te lage temperaturen en de te hoge luchtvochtigheid in die zomer. Bij temperaturen tussen de 20 en 30 ° is de vlieg namelijk hyperactief. In plaats van een cyclus van 2 x eieren leggen was er nu een cyclus van 5. Ze hadden zich die zomer dus massaal voortgeplant; een ramp voor de olijven dus.
Maar het kan erger. Zo wordt het zuiden van Italië geteisterd door een bacterie; Xylella fastidiosa. Een bacterie waar tot nu toe geen remedie voor is gevonden maar zeer besmettelijk is. Daardoor zijn de boeren met besmette olijfbomen verplicht deze te kappen! Het gaat vaak om honderd jaar oude olijfbomen. Maar de bacterie rukt op naar boven wat een ramp zou betekenen voor de olijfgaarden in heel Italië.
En dan is het oktober. De tijd van oogsten breekt aan. Wij beginnen zodra de frantoi open gaat, en dat is meestal begin oktober. De olijven zijn dan net rijp. Hoewel de opbrengst dan nog erg laag is kiezen wij voor kwaliteit in plaats van kwantiteit. Er zijn verschillende methodes om olijven te plukken. Wij doen dat op de traditionele manier. Dat betekent netten op de grond rond de olijfboom en met een harkje de olijven uit de boom harken, al of niet staande op de ladder, op met lange stokken. Een arbeidsintensieve klus die veel vraagt van je biceps en nekspieren.
Met zijn tweeën kunnen we zo’n 7 kratten plukken op een dag.
Onze onderbuurman, een man van rond de 80 jaar, doet het op de ouderwetse manier. Hij gebruikt een houten laddertje en zet deze tegen de boom. Met de hand plukt hij de olijven die dan in een rietenmandje gaan. Hij gaat na een hele dag plukken met 1 à 2 volle mandjes naar huis. Een andere jongere buurman van ons, maakt gebruik van moderne technieken. Hij heeft een elektrische “plukkam”. Dit is een lange steel met aan het uiteinde lange pinnen die op en neer bewegen en wordt aangedreven door een accu. Hiermee gaan ze door de takken van de bomen en de olijven vallen op de grond. Je moet wel heel veel netten neerleggen want de olijven schieten alle kanten op. Zo plukken ze een hele rijen tegelijk. Als ze klaar zijn met de rij schudden ze alle olijven naar het einde van het net. De enorme hoop met olijven wordt dan in een grote bak gedaan, klaar om naar de frantoio gereden te worden. En mijn buurman rijdt dan elke avond, vrolijk zwaaiend naar ons, met 2 bakken vol (+/- 500 kilo) olijven naar de perserij, terwijl wij week na week staan te ploeteren. Na een klein weekje is hij klaar. Wij zijn dik 1 maand bezig en plukken van 8.00 tot donker en picknicken in de olijfgaard om geen tijd te verliezen.
Maar je hebt ook nog een methode waar geen man meer aan te pas komt. Die methode gebruikte de oude eigenaresse van ons countryhouse: een machine die als een paraplu zich om de stam van de olijfboom uitvouw en met een grijparm de stam vastgrijpt en de olijven uit de boom schudt. Maar deze machine kost een hoop geld, ook om te huren. Geen optie dus voor een keuterboertje. Maar goed, zij had dan ook vele hectare met olijfbomen en dan is dit zeker geen overbodige luxe, anders ben je echt maanden aan het plukken.
Na de pluk vertrek iedereen naar de frantoio, waar het een drukte van jewelste is. Iedereen brengt zijn olijven en gaat vervolgens geduldig wachten tot de olijven geperst zijn tot olijfolie. Een proces wat minimaal 90 minuten duurt, als je meteen aan de beurt bent. De afgelopen keren hebben we telkens 4 uur doorgebracht in de frantoio, je ondertussen bezighoudend met een praatje pot. Maar dan heb je daarna ook wat! Want er gaat echt niks boven een heerlijke versgeperste olijfolie!
Thuis roosteren we dan stukjes brood op de BBQ die daarna overgoten worden met de verse olijfolie en een beetje zout, want het brood is hier zoutloos. Knoflook (die je over je warme broodje strijkt) heb je niet nodig, want de olijfolie heeft al enorm veel smaak en pit. Flesje wijn erbij en genieten maar! En zo simpel kan superlekker zijn!
Lees meer over onze olijfolie, olijfboomgaard en olijfbomen adoptieplan op: https://www.umbrievakantie.com/onze-olijfolie-poggiolio + Facebook Wil je meer weten over Vista sull’ oliveto en onze olijfolie PoggiOlio:
kijk op www.umbrievakantie.com + Facebook
Comentarios