Te voet of op de fiets
Vista sull’oliveto ligt in het zuidelijkste puntje van Umbrie. Op nog geen 10 km van onze accommodatie kun je dan ook de grens over naar het Sabijnse gebied valt onder de regio Rieti van de provincie Lazio. We gaan te voet naar Fianello en starten onze tocht in Calvi dell’umbria. Deze wandeling duurt 4 uur (heen en terug) waarbij je hoofdzakelijk over de verharde weg loopt. Niet alleen een leuke route om te wandelen maar voor de fietsers onder ons ook een leuke trip.
Fianello ligt op de grens van Umbrië en Lazio. De formatie van het dorp dateert uit de middeleeuwen, zoals blijkt uit de talrijke documenten die zowel ter plaatse als in de beroemde abdij van Farfa te vinden zijn.
Het dorp, afgesloten door twee poorten, ligt op een heuvel op ongeveer honderd meter van de vallei. Op het kleine centrale plein staat het Orsini-paleis en de kerk van St. Johannes de Doper met de daaraan vastzittende middeleeuwse Lombardische toren en is een zeldzaam voorbeeld van een vijfhoekige toren. Vanaf 1950 liep het dorp langzaam leeg. Als gevolg van het Groene Plan van 1961 werd het dorp definitief onbewoond. Dit plan hield in dat de bouw van boerderijen met landbouwgrond werd aanmoedigde. Vele bewoners verlieten om die reden hun huizen en gingen buiten de stadmuren wonen. En zo raakte Fianello in verval.
Jaren stond het dorp leeg totdat het herontdekt werd door buitenlanders. Met name Duitsers, Belgen en Nederlanders besloten om te investeren. Ondanks dat Fianello eruit ziet als een leeg en verlaten dorp zijn er desondanks toch een aantal culturele activiteiten zoals rondleidingen, culturele routes, historische re-enactments, e.d.
Een van de inwoners, een exentrieke kunstzinnige man, die onderaan in het dorp woont met zijn vele katten, verzorgd de rondleidingen en neemt je mee. In een ondergrondse gang waar vroeger voedselvoorraden werden bewaard is te zien dat Fianello ooit aan zee heeft gelegen. In de wanden zijn vele schelpen zichtbaar. Tot voor enkele jaren terug was er ook een restaurantje waar je in de weekenden een plaatsje kon reserveren en kon genieten van de Laziaanse keuken. Ik heb geen idee of dit nog steeds het geval is.
In Fianello wonen nu nog 13 gezinnen en het inwonertal is 26. De meeste wonen buiten de oude kern. De rest van de huizen worden slechts tijdens het weekend of in de zomer gebruikt. Vele mensen uit Rome hebben hier een 2de huis.
Het leuke is dat we 1 familie persoonlijk kennen. Toen we hier nog maar 2 maanden waren kregen op een dag plots bezoek van een Nederlander. Hij had onze uitzending gezien van Ik vertrek en wilde ons graag leren kennen. Hij woonde destijds zelf in Casperia, een mooi dorp in Lazio, op zo’n 40 minuten rijden van ons. We raakte aan de babbel en al snel merkte we dat hij heel veel wist over de omgeving. We spraken af dat we samen eens zouden gaan rondtoeren zodat hij ons kon vertellen over de omgeving en ons mee kon nemen naar enkele leuke en unieke plekjes. En zo gezegd zo gedaan. Terwijl we aan het rondrijden zijn door Lazio, schiet bij J. ineens te binnen dat hij om 20.00u nog een afspraak heeft staan om bij een ouder echtpaar die al jaren in Fianello woont, te gaan dineren. Zij zijn eigenlijk een van de weinige die Fianello destijds niet heeft verlaten. J. dringt erop aan dat we mee moeten en dat dit geen enkel probleem is. Hij geeft aan dat deze mensen het juist leuk vinden om ons te leren kennen. Na lang tegenstribbelen besluiten we dan toch mee te gaan. We parkeren de auto buiten het dorp en via donkere smalle steegjes bereiken we dan het huis van het Italiaanse echtpaar. De man des huizes doet open en we worden heel hartelijk ontvangen. We komen binnen in de woon- eetkeuken van een klein donker huisje. We moeten plaatsnemen aan de eettafel en de man sommeert direct zijn vrouw, die al in de potten staat te roeren, dat ze extra vlees moet bakken. Direct worden er 2 extra borden, bestek en wijnglazen bij gedekt. Hoewel we aangeven dat ze echt niks extra’s moeten doen, staat de man erop dat we mee-eten en dat er eten bijgemaakt moet worden. Voor ons was het de allereerste echte Laziaanse maaltijd bij een Italiaans gezin. Het was fantastisch om mee te maken en ontzettend leuk om deze lieve mensen ontmoet te hebben. Na een heerlijke dis met verse groente, saucijzen en speklappen, volgde er een tweede verrassing. Uit de kelder werden flessen likeur gehaald. Allemaal zelfgemaakte likeuren van fruit uit eigen tuin. Je kunt het zo gek niet bedenken of er was likeur van gemaakt.Likeur van laurierbladeren of van rucola, bramenlikeur, perziklikeur, aardbeienlikeur en natuurlijk ook de limoncello. En alles moest geproefd worden natuurlijk. En dankzij deze man ben ik ook mijn eigen likeuren gaan maken. Inmiddels is mijn Elena limoncello en mijn Figaro vijgenlikeur een bestseller bij onze gasten.
Door de gemeente Montebuono is vanalles gedaan om het verval van Fianello tegen te gaan. D.m.v. subsidies, financieringen en leningen is er destijds een begin gemaakt aan renovatie en rehabilitatie werkzaamheden. Zo is er een water- en rioleringsnetwerk aangelegd en zijn de onstabiele hellingen waar het dorp op ligt, versterkt. Verschillende oorzaken hebben helaas de bouw van het gasnetwerk verhinderd. De bestrating van het hele dorp is hersteld en de oude school en de parochiekerk zijn gerestaureerd. Ook heeft het consortium van Fianello een lening ontvangen om verschillende gebouwen te beschermen tegen aardbevingen. Zo is het Savelli-Orsini-paleis nu gestut om verder instorten te voorkomen. Om het gebouw staan steigers met daarop houten panelen ter voorkoming dat je geraakt kunt worden door vallend puin. Na de aardbevingen in augustus en oktober 2016 is er opnieuw veel schade ontstaan aan de parochiekerk San Giovanni Battista en is de toestand van het toen al ernstig aangetaste staat van de palazzo, verergerd.
Eigenlijk is het wel een triest aanblik. Fianello, wat eens een mooie borgo was, is in verval geraakt. Zal de oude glorie ooit weer terugkomen?
Misschien moet ik de burgemeester van Montebuono eens tippen over het Nederlandse tv programma “Ollalai” waarbij de burgemeester Ollalai in korte tijd enorm op de kaart heeft weten te zetten mede dankzij het project ” Case a 1 euro.” Wellicht speelt Fianello dan de hoofdrol in een nieuwe serie maar dan nu getiteld “Fianello”. En hopelijk zijn dan de gebouwen die van historische waarde zijn, dan nog te redden.
De belangrijkste gebouwen in Fianello;
DE PALAZZO SAVELLI – ORSINI Dit paleis staat op de Piazza del Borgo. Het oorspronkelijke gebouw dateert uit de XI en de XII eeuw. Rond 1500 is er deel aangebouwd waarbij een viaduct het oude paleis met het nieuwe verbond. De ingang bevindt zich onder het viaduct en er is een portaal uit de Renaissance, dat nog steeds in uitstekende staat van onderhoud is. Het paleis bevindt zich nu in een ernstige degradatie. Alleen een groots renovatieproject kan dit paleis terugbrengen naar zijn oude pracht. Het is te hopen dat dit gebeurt voordat het volledig instort.
DE PAROCHIEKERK EN DE TOREN VAN CAMPANARIA PENTAGONALE Tegenover het paleis werd in 1571 de parochiekerk van San Giovanni Battista gebouwd op een al reeds bestaande kerk uit de laat-romaanse periode. De parochie, waar schilderijen te vinden zijn en een beeld van Madonna die van bijzonder belang zijn, is al jaren gesloten wegens interne schade. De aardbeving van oktober 2016 heeft ook hier de situatie verergerd. De vraag is of er ooit nog een kerkdienst in zal plaatsvinden. Tegen de kerk staat een vijfhoekige kerktoren. Een van de weinige vijfhoekige torens op het grondgebied van Sabina. Een opvallend gebouw die je van verre al ziet liggen omdat het hoog boven de andere gebouwen uitsteekt.
foto
DE MONUMENTALE OVEN Il Forno Fianello, heeft een officiële erkenning gekregen voor artistieke en historische erfgoed. De oven is een zeer interessant voorbeeld van een fundamenteel intacte oven. Door herstel kreeg het zijn oude gebruik weer terug. De oven is van aanzienlijke historische, culturele en ecologische waarde. De oven werd op 29 augustus 1998 weer voor het eerst aangestoken door 2 inwoners van Fianello, tijdens het feest van het brood, en er werd brood, pizza en falloni in gebakken. De volgende fase om de oven te behouden omvat het herstel van de terracotta bekleding van de ovenvloer en de gedeeltelijke reconstructie van de bestaande plaat, zodat de oven bruikbaar wordt bij culturele of recreatieve activiteiten. Ten slotte moet het dak zo snel mogelijk worden geïsoleerd.
DE KERK VAN SANTA MARIA Op de ruïnes van een belangrijke Romeinse villa van de Flavi, werd de kerk van Santa Maria gebouwd. Door de eeuwen heen heeft deze kerkt vele renovaties ondergaan. Tot een paar jaar geleden was deze kerk volledig vervallen. Het dak is onlangs herbouwd en het interieur is gerestaureerd. Andere interventies zijn gepland om de restauratie te voltooien. De kerk van Santa Maria heeft drie beuken. Die aan de rechterkant is verhoogd, de linker beuk is slechts een ruïne. Opvallend is de Crypt die zich onder het altaar bevindt en welke wordt ondersteund door kolommen die verschillen van de kolommen die elders in de kerk aanwezig zijn.erk. De twee kolommen bij de ingang zijn gemaakt met Romeinse stenen, zoals te zien is aan een opschrift dat gedeeltelijk zichtbaar is op een van de hoofdletters. De derde kolom, dateert uit de VIII - IX eeuw, en toont een bas-reliëf met het beeld van een duif die een tros druiven pikt. Een ander belangrijk stuk is de marmeren zitplaat in het midden van de apsis. Aan de binnenzijde van de apsis en in de crypte zijn belangrijke fresco’s zichtbaar; één die de kroning van Maria vertegenwoordigde en de andere die een Christus in vroomheid met twee figuren met een kap afbeeldt, verwijzend naar de leden van de Broederschap van Goede Dood.
Zelf deze wandeling of fietstocht maken?
Boek dan nu een appartement bij B&B Vista sull’oliveto.
Comments